„Szalbierz” – świetna premiera w Żeromskim

Paweł Sanakiewicz (fot. Klaudyna Schubert dla Teatru im. Żeromskiego)

Ucieszyłem się, gdy dowiedziałem dwa tygodnie temu, że Teatr im. Żeromskiego zamierza wystawić „Szalbierza” – sztukę węgierskiego pisarza György Spiró. Ucieszyłem się, bo po pierwsze utwór Spiró jest znakomity (pamiętam telewizyjną inscenizację z Tadeuszem Łomnickim), a po drugie (niech mi ten prywatny wtręt będzie darowany) – trzy tygodnie wcześniej miałem przyjemność poznać osobiście autora.

Głównym bohaterem „Szalbierza”, sztuki z 1983 roku,  jest Wojciech Bogusławski, uważany za ojca polskiego teatru. Jest rok 1815, Bogusławski przyjeżdża do Wilna, gdzie w tamtejszym, bankrutującym teatrze ma wystąpić w napisanej przez siebie operze. Na miejscu okazuje się, że kontrakt jest nieaktualny, za kilka godzin odbędzie się premiera „Tartuffe’a” Moliera, na której pojawi się carski gubernator, a Bogusławski ma zagrać tytułową postać. Po gwałtownych targach dochodzi do porozumienia,  mistrz zgadza się wystąpić za odpowiednią gażę. Rozpoczynają się gorączkowe przygotowania do spektaklu…     

Przedstawienie w reżyserii Pawła Aignera nie zawiodło moich oczekiwań. Tak jak w oryginale, mamy tutaj „teatr w teatrze”, ale obserwujemy także wyrafinowaną  grę, jaką Bogusławski prowadzi z reżyserem, aktorami, gubernatorem. To mądry, aluzyjny spektakl o ludziach sceny, teatrze i jego związkach z polityką, zarazem z dużą dozą autoironii – Wilno zostało zastąpione przez Kielce.

Główną rolę powierzono Pawłowi Sanakiewiczowi i był to doskonały pomysł obsadowy. Występujący gościnnie aktor krakowskiej Bagateli pokazuje całą złożoność i niejednoznaczność postaci Bogusławskiego. W jego ujęciu stary mistrz jest chciwy, cyniczny, wyrachowany, ale też inteligentny i przebiegły. Sanakiewiczowi partneruje na scenie aż siedemnastu aktorów, z tego grona wyróżniłbym Beatę Pszeniczną (Kamińska), Mirosława Bielińskiego (dyrektor Każyński) i debiutanta Kacpra Sasina (Rybak).        

Na koniec powtórzę jeszcze to, co już napisałem na portalu społecznościowym: w mojej ocenie „Szalbierz” to najlepszy spektakl na kieleckiej scenie od ponad dwóch lat, czyli od inscenizacji „Jakisia i Pupcze”. Gratuluję dyrektorowi kieleckiego teatru Michałowi Kotańskiemu, że zdecydował się na tę premierę. Idźcie na „Szalbierza”, nie zawiedziecie się! 

György Spiró: „Szalbierz”, tłumaczenie Mieczysław Dobrowolny. Teatr im. Żeromskiego w Kielcach, reżyseria – Paweł Aigner, scenografia – Magdalena Gajewska, kostiumy – Zofia de Ines, muzyka – Piotr Klimek. Premiera 11 czerwca 2016 r.